نوشته :
تابان خواجه نصيريٍ
روز گذشته خبرگزاري ايسنا، خبر راه اندازي بخش وبلاگ خودش را كه قرار است منتخبي از مطالب و مقالات وبلاگهاي فارسي زبان را در سايت خود منعكس سازد منتشر كرد. در سالهاي اخير بحث «وبلاگ در مقابل ژورناليسم»، بحث داغ و پر سر وصدايي در دنيا - چه در فضاي واقعي و چه در فضاي مجازي - بوده است. آنچه در اين مقاله كوتاه مي آيد پيرامون اين مقوله جالب و بحث برانگيز است.
از «وبلاگ» به عنوان يك انقلاب نو در فضاي سايبر ياد مي شود. اينكه و بلا گ چيست و چطور بوجود آمد و تاريخچه‌ي آن چيست و چگونه و توسط چه افرادي در دنيا و ايران گسترش پبدا كرد از حيطه اين مقاله خارج است اما واقعيت اين است كه بر اساس آمار و ارقام منتشر شده (نوامبر ۲۰۰۴) در هر ۸/۷ ثانيه يك وبلاگ، به جمع وبلاگهاي دنيا اضافه مي شود. موج عجيبي از اين انفجار حدود سه سال پيش به كشور ما رسيد و مردم ما آرام آرام با اين پديده نو آشنا شدند اما به سرعت آن را پذيرفتند و به كار گرفتند. اشتياق حضور بر روي اينترنت، فارغ از دغدغه هاي يادگيري زبان هاي علامت گذاري مثل html و كار با برنامه‌هاي انتقال فايل FTP و زبانهاي برنامه نويسي و ... و از همه مهمتر، محدوديت هايي كه بر عوامل پخش و گسترش اطلاعات و اخبار اعمال شد باعث شد تا موجي از گوشه‌اي از اين گرداب گسترده گيتي، جمع كثيري - ابتدا از ميان جوانان، دانشجويان و دانش آموزان در رده هاي سني مختلف و پس از آن نويسندگان و پژوهشگران و روزنامه نگاران و ... - را به درون خود بكشاند. بر اساس يك آمار - پرشين بلاگ كوتاه زماني پس آغاز فعاليت خود - در سال ۸۳ رقمي بالغ بر ۱۲ هزار بلاگر داشت و اين رقم در سال جاري به بيش از ۲۰۰ هزار نفر مي رسد. در دنيا برآوردي كه از تعداد وبلاگ نويسان مي شود، بين ۲ تا ۸ ميليون است و اين در حالي است كه برخي از وبلاگ نويسان چندين وبلاگ را با هم پيش مي برند به جهت اهدافي كه دارند. در فضاي سايبر، موتورهاي جستجوگر به علت اينكه مطالب و وبلاگها اكثراً در فايل‌هاي استاتيك ذخيره مي‌شوند و عموماً به صورت روزنانه يا هفتگي با مطالب جديد به روزرساني مي شوند - عاشق وبلاگها شده اند. تكنولوژي و ماهيت استفاده از RSS ها، XML ها و اتمها براي پخش (يا به اشتراك گذاشتن) رايگان و سريع مطالب منتشر شده در وبلاگها، سهولت در به روزرساني و استفاده از وبلاگها و همچنين كمكي كه مي‌توانست به بالا رفتن رتبه‌ي سايتهاي وب در موتورهاي جستجو كنند و جذب مخاطبين هدف به سايتها و ايجاد ترافيك موثر براي آنها، همه و همه جزو عواملي بودند كه موجب شدند پديده‌ي وبلاگ اينچنين فراگير شود. به همين ترتيب، آموزش سريع و حرفه‌اي نيز از طريق همان وبلاگهاي اوليه گسترش پيدا كرد. افراد عادي هم توانستند از اين ابزار جديد براي نشر افكار و نظرات و تجارب خود در فضاي اينترنت استفاده كنند. برخي از وبلاگ نويسان، تا آنجا پيش رفتند كه وبلاگ را ژورناليسم مدرن يا نوين خواندند و شايد از همانجا بود كه در سراسر دنيا و خصوصاً در همان فضاي سايبر، بحث داغ و پرهياهوي وبلاگ در مقابل ژورناليسم بين روزنامه نگاران و وبلاگ‌نويسان در گرفت. ژورناليست ها معتقدند كه ژورناليسم يا روزنامه نگاري يك حرفه است و اين درحالي است كه «وبلاگنويسي» حرفه نيست، روزنامه نگاري اصول و قواعد و قوانيني دارد كه روزنامه نگار موظف به رعايت آن است، در حالي كه وبلاگ نويسان - با توجه به آنچه اين افراد بارها و بارها در وبلاگ‌هايشان مي‌نويسند - معتقدند كه قاعده و قانون خاصي ندارند و در دفترچه خاطرات آنلاينشان هرچه دلشان خواست مي‌توانند بنويسند. ژورناليست ها بر اين باورند كه در روزنامه‌نگاري درجه‌ي اهميت و اولويت و همچنين منابع و مآخذ اخبار و مطالب در نظر گرفته مي‌شود در صورتي كه وبلاگ‌نويس ها آنقدرها به اين موضاعات پاي بند نيستند و به همان روال متوالي و به روزرساني پشت سر هم مطالب بسنده مي كنند و احياناً لينك‌هايي كه براي مطالعه بيشتر به اين طرف و آنطرف مي زنند. تحقيقات نشان مي‌دهد كه تعداد وبلاگ‌نويساني كه از نوشتن در وبلاگشان پول در مي‌آورند يا امرار معاش مي‌كنند بسيار كم است. اندرو ساليوان، كه در زمينه مسايل سياسي يكي از پر خواننده ترين وبلاگها را دارد در اين زمينه به CBS MarketWatch گفته است كه هزينه‌ها و صورت حساب‌هايش را با نوشتن به صورت آزاد Freelance Writing و برگزاري سخنراني‌هايش پرداخت مي‌كند. به ندرت شنيده مي‌شود كه وبلاگنويسي بگويد كه كارش وبلاگنويسي است و يا از نوشتن خاطرات و تجربياتش در وبلاگش پول در مي‌آورد و يا اينكه براي وبلاگنويسي حرفه‌اي دوره اي را گذرانده است.
«وبلاگ» يك «ابزار» است. ابزاري درست مثل يك «چكش». از چكش در دست «نجار» كارهاي فراواني بر مي‌آيد. نجارها بخوبي مي‌دانند كه از اين چكش چكونه استفاده كنند و كجا - آنها اهميت و اولويت انجام كار و حرفه‌ي خود را به خوبي مي‌دانند و براي اين كار سالها تحصيل كرده‌اند و كار كرده‌اند و مهارت و تجربه را با خون دل به دست آورده اند. حال اين چكش به صورت انبوه توليد و در اختيار مردم در سرتاسر دنيا قرار گرفته است. نجارهايي هم هستند كه بلد نيستند چكش دستشان بگيرند و دم از نجار بودن و حرفه‌اي بودن مي‌زنند و به قولي «ادعا» بسيار دارند. حال مردمان عادي يا حتي حرفه‌اي‌هاي كار، متفكران و انديشمندان، دانشمندان و روزنامه‌نگاران و ... مي توانند چكشي كه در دست دارند را بردارند و بر سر آناني كه فقط ادعاي نجار بودن دارند يا اين طرف و آن طرف بر سر اين و آن بزنند كه: آهان! حواست را جمع كن!
اينترنت فضاي عجيبي است. هر كسي به راحتي مي‌تواند حتي با يك آدرس پست الكترونيك ساده و راه انداختن يك خبرنامه‌ي ساده‌تر، افكار و تجربيات و نظراتش را به سمع و نظر عده اي از مخاطبينش برساند. هر كسي مي‌تواند در وبلاگش، مطالب را به افراد بيشتري برساند، حال با راه‌اندازي يك بخش وبلاگها در دل يك خبرگزاري هم به همان ترتيب است و مخاطبين و خوانندگان وبلاگ مورد نظر بيشتر و بيشتر از اين هم مي شود. بايد ديد وبلاگ در دست چه كسي قرار گرفته است. در وبلاگتان مشتي مزخرف بنويسيد و ببينيد كه ظرف چند روز خوانندگانتان را و اعتبارتان را به سرعت از دست مي‌دهيد. اگر در وبلاگتان، اخبار و اطلاع ناقص، غير موثق و حتي دروغ بنويسيد، مطمين باشيد كه خوانندگانتان اين را خيلي سريع متوجه مي‌شوند و اگر در شهر تهران مرده روي زمين مي ماند، «حرف» شما روي اينترنت روي زمين نمي ماند - به سرعت درباره اعتبار شما بحث مي شود و تصميم گرفته مي شود. حتي شايد مجالي نيابيد كه از خودتان دفاع كنيد. غير رسمي بودن وبلاگها و گمنام بودن بسياري از آنها نكته‌اي است كه خبرگزاريها، روزنامه‌ها و مجلات بايد به آن توجه كنند. تكذيب ها و تصحيح‌هاي متوالي و پي در پي اخبار از سوي خبرگزاريها، مجلات و نشريات و روزنامه‌ها، اعتبار آن روزنامه ها را از لحاظ حرفه اي زير سوال مي برد.