نوشته :
تابان خواجه نصيريٍ
«كار از راه دور» چيست؟ آيا مي‌توان تعريفي از آن داشته باشيم؟ از آنجا كه اخيراً اين سوال و سوالات مشابه از سوي برخي از اعضاي خبرنامه‌هايم مطرح شده است، لازم ديدم در مقاله‌اي ديگر به موضوع «كار از راه دور» و مطالبي در خصوص آن بپردازم.
حتماً شما نيز با من هم عقيده‌ايد كه «كار از راه دور»، اين مقوله‌اي كه رسماً بيش از ۳۰ سال است كه در ذهن فعالانش در سرتاسر جهان چرخ مي‌زند، موضوعي نيست كه بخواهيم از آن بي‌تفاوت بگذريم و در عين حال، موضوعي هم نيست كه مربوط به «آينده» باشد، «كار از راه دور» يا Telecommuting يك واقعيت كنوني يا به عبارت ديگر واقعيتي مربوط به زمان «حال» است.
افراد، در همين لحظه كه من مشغول به نگارش اين متن هستم، در كشورهاي مختلف، اكثراً در ايالات متحده امريكا و بعضاً در كشورهاي اروپايي، شرق آسيا و اقيانوسيه (استراليا و نيوزلند)، «كار از راه دور» را به عنوان راه حل يا گزينه‌اي براي «پول درآوردن» انتخاب كرده‌اند. ما براي ارائه يك تعريف ساده از «كار از راه دور» كافي است بگوييم كه اين فعاليت در حقيقت حركت دادن «كار» به سمت و سوي «كارمند» است به جاي اينكه «كارمند» به طرف «كار» يا محل «كار» حركت كند.
حدود ۳۰ سال پيش در امريكا، كارهايي كه امكان انجام آنها با تلفن ميسر بود (مثل دادن مشاوره يا پاسخگويي تلفن و ...) به عنوان «كار از راه دور» شناخته شد و از همان زمان در سطوح ايالتي و محلي، امريكايي ها شروع كردند به وضع كردن قوانيني مرتبط با آن و در عين حال، تشويق مردم به روي آوردن به آن، ضمن اطلاع يافتن از اصول و قواعد و قوانين و رعايت كردن آنها. ۱۰ سال پيش از اين، «كار از راه دور» به صورت سنتي به اين معنا بود كه كارمندان از خانه‌هايشان با استفاده از كامپيوتر و مودم‌هاي ابتدايي آن زمان به شبكه‌هاي كامپيوتري شركت متصل شوند. اما امروزه «كار از راه دور» معنا و مفهوم وسيعتري يافته است و هر كسي كه تمام يا بخشي از كارش را در خانه انجام دهد در واقع «كار» را «از راه دور» انجام داده است. اين مي‌تواند كارهاي كامپيوتري يا تلفني باشد، اما امروزه، «كار از راه دور» تحقيق و مطالعه، كارهاي طراحي، تحليل داده‌ها و اطلاعات، ارائه مشاوره‌هاي عمومي يا تخصصي و حتي آموزش را نيز در بر مي‌گيرد. تعريف ديگري از «كار از راه دور» به همين سادگي است كه شخصي بتواند از جايي خارج از فضا و محيط‌هاي رسمي كار، كار را انجام دهد. از سوي ديگر، عده‌اي از افراد به اشتباه فكر مي‌كنند كه افرادي كه «كار از راه دور» انجام مي‌دهند ضرورتاً بايد جزو افرادي باشند كه براي خودشان كسب و كاري دارند و فقط در اين صورت است كه چون كسب و كار خودشان را دارند مي‌توانند از راه دور كارهايشان را انجام دهند. اما، چنين نيست، يعني اصلاً اينطور نيست.
افراد بسياري مي‌توانند كارهايشان را از خانه و يا در «مراكز كار از راه دور» از راه دور انجام دهند و روزانه به تعداد اين افراد نيز اضافه مي‌شود، اما كار انجام شده، كسب و كار شخصي‌شان نيست، بلكه براي شركت يا فرد ديگري كار مي‌كنند و مثل هر كار ديگري، مزد و حقوق خودشان را طبق توافقي كه با «كارفرما» داشته‌اند دريافت مي‌كنند.
«كار از راه دور» مزاياي بسياري دارد. يكي از مهمترين آنها اين است كه شما زمان كمتري به كار اختصاص مي‌دهيد و به همين جهت مي‌توانيد زمان بيشتري را به خانواده‌تان اختصاص دهيد. ببينيد، فرض مي‌كنيم كه فاصله‌ي «كارمند» از «كار» چيزي حدود ۳۰ دقيقه باشد (و معمولاً نيز چنين هست و در برخي موارد، مثلاً در همين تهران خودمان، اين فواصل تا يك ساعت و نيم نيز مي‌رسد با توجه به شلوغي و ترافيك بالاي خيابانها و بزرگراهها) يك رفت و آمد به محل كار يعني يك (تا سه) ساعت زمان و وقتي كه «كار»ي انجام نشده است و در واقع تلف (كه به آن اصطلاحاً مي‌گويند Dead Time) شده است. حال در نظر بگيريم كه اين فرد در هفته ۵ روز كار مي‌كند (يا بايد سر كارش حضور داشته باشد) اين يعني ۵ (تا ۱۵) ساعت وقت تلف شده. با «كار از راه دور» ما مي‌توانيم اين وقت را به خانواده اختصاص دهيم، مي‌توانيم به كار روي پروژه ديگري بپردازيم، مي‌توانيم ورزش كنيم، كتاب بخوانيم، تحقيق كنيم و ... -
از ديگر مزاياي كار از راه دور، مي‌توانيم به كاهش مصرف سوخت بنزين، كاهش آلودگي هوا و پس انداز كردن مقدار قابل توجهي پول كه پيش از اين بايد براي رفت و آمد هزينه مي‌شد اشاره كنيم. از آنجا كه محيط كار براي كار فراهم آمده است (اگر فرض كنيم كه در خانه كار مي‌كنيم) شما به هنگام كار مي‌توانيد برنامه‌ريزي كنيد تا از آرامش لازم به هنگام كار نيز برخوردار باشيد، اين موضوع خيلي اهميت دارد چرا كه درصد تمركز شما روي كار بالا مي‌رود و همين موجب مي‌شود كه كار بهتري را (قطعاً در زمان كمتري) انجام دهيد و اين دقيقاً كاري يا انجام كاري هوشمندانه است. شايد خانمهايي كه الان اين مطلب مرا مي‌خوانند بگويند تابان چه مي‌گويي، مگر با كارها و وظايف كاري خودمان در خانه و رسيدن به امور بچه‌ها و غذا پختن و غيره، مي‌توانيم در خانه كاري (كاري كه مربوط به بيرون از خانه است) انجام دهيم؟ اين سوال خوبي است و من يادم مي‌آيد كه هفت هشت سال پيش، ترجمه‌ي مقاله‌اي كه دقيقاً در اين زمينه نوشته شده بود در مجله «شبكه» منتشر شد. اين مقاله را در شماره يك يا دو مجله «شبكه» مي‌توانيد بيابيد (مجله شبكه ۴-۶۹۰۵۰۸۰ - ۰۲۱) در آن مقاله مشكلات كار از راه دور براي خانمها مطرح شده است كه آن زمان برايم بسيار جالب بود و البته هنوز هم هست و فكر مي‌كنم كه خواندنش مي‌تواند مفيد باشد.