نوشته :
تابان خواجه نصيري
دومين سمينار بزرگ تجارت الكترونيك اهواز در روزهاي ۶ و ۷ تيرماه سال جاري (سال ۸۴) در تالار اجتماعات شركت ملي مناطق نفت‌خيز جنوب برگزار شد. در اين سمينار، تابان خواجه‌نصيري، با مقاله‌اي تحت عنوان «ما و يك دهه تجارت الكترونيك بدون ما» به عنوان اولين سخنران شركت داشت.
بر اساس آنچه در تاريخ تجارت الكترونيكي ثبت شده، اولين خريد الكترونيكي از طريق اينترنت درست يك دهه پيش در سال ۱۹۹۵ انجام شده است. اما امروز، بعد از گذشت يك دهه‌ي كامل، ما با يك بيزنس ۱۴۰ ميليارد دلاري يعني همان تجارت الكترونيكي رو به رو هستيم. از ده سال پيش به اين طرف،روي اينترنت، سايت هاي بسياري بوجود آمدند تا بتوانند سهمي از اين تجارت را به خود اختصاص دهند. خرده‌فروشان بسياري، با پول سرمايه‌داراني كه در اختيار داشتند قدم در راه و البته محيطي (مجازي) گذاشتند كه در آن زمان هيچ ديدي واقعگرايانه از آينده آن نداشتند. سرمايه هاي بسياري توسط اين خرده‌فروشان نوپا سوخت و از بين رفت، بسياري از كساني كه پول و زمان بسياري را در اين راه از دست داده بودند پيش چشم جهانيان اعتراف كردند كه در اين راه شكست خورده‌اند و البته در عين حال به نوعي هم معتقد بودند كه كلاً اين تجارت الكترونيكي بوده است كه شكست خورده است و نه فقط آنها.
اكنون يعني در اوايل سال ۲۰۰۵ (يعني اگر دقيق تر بگويم در پايان سه ماهه‌ي دوم سالجاري) درست يك دهه از آن زمان گذشته است و ما امروز با توجه به آمار و ارقامي كه مرتباً از سوي شركتهاي تحقيقاتي معتبر و نيز مراجع و دفاتر آماري و سنجش دولتي (خصوصاً در ايالات متحده) منتشر مي‌شود شاهد آن هستيم كه تجارت الكترونيكي قطعاً آمده است تا بماند و به روند رو به رشد خود ادامه دهد. امروز، دنيا شاهد آن است كه خرده فروش‌هاي اينترنتي با استفاده از آخرين تكنولوژي‌هاي نوين در ارتباطات و اطلاعات، نرم‌افزار و سخت افزار، امنيت تبادلات و تعاملات الكترونيكي داده‌ها، روش‌هاي پرداخت‌هاي الكترونيكي و بسياري از عوامل ديگر، محيط خريد و فروش با ثبات‌تري را به مردم عرضه كرده‌اند و بسياري از آنها در اين راستا يا حتي در حاشيه‌ي آن توانسته‌اند سود خوبي را نيز در بيزنسهاي خود نشان دهند. از طرف ديگر، كاربران اينترنتي، ديگر آن كاربران نوآمده و مبتدي ده سال پيش نيستند و هر كدام به نوبه‌ي خود در استفاده از كانالهاي متعدد خريد، جستجوهاي سريع و حرفه‌اي و دريافت اطلاعات مورد نظر و در نهايت خريد كالا يا خدمات مورد نيازشان خيلي حرفه اي تر، سريعتر و عاقلانه‌تر از ده سال پيش عمل مي‌كنند و اين نشان مي‌دهد كه ما ايراني‌ها با توجه به اينكه متاسفانه هنوز در آغاز راه هستيم، براي وارد شدن به اين بيزنس گسترده‌ي جهاني با چالشهاي بيشتر و عميق تري رو به روئيم.
به راستي براي ما ايرانيان و يا حتي جهانيان، آينده‌ي تجارت الكترونيكي در صحنه رقابتهاي جهاني و حتي در سطوح ملي، منطقه اي و محلي، از اين زماني كه در آن هستيم، تا ده سال آينده چيست و چگونه خواهد بود؟ آيا ما فقط بايد بر ورود به اين عرصه فقط هر از گاهي تاكيد كنيم؟ آيا وقت آن نرسيده است كه قضيه را جدي‌تر بگيريم و در آن به سهم خود ولي با حداكثر توان مشاركت كنيم؟ به عقيده‌ي من، اولين گامهاي موثر در عرصه‌ي تجارت الكترونيك در كشورمان اين است كه هرچه سريعتر و حرفه‌اي‌تر آموزش آي تي، استفاده از اينترنت و جستجوي حرفه‌اي در آن را فراگير كنيم. سريع و حرفه‌اي ياد بگيريم و بلافاصله آنچه كه آموخته‌ايم را به ديگراني كه چيزي از اين قضيه به درستي نمي‌دانند ياد بدهيم. هر ايده‌ي خوب و صحيح و مناسبي كه به ذهنمان مي‌رسد را در قالب يك بيزنس واقعي به روي اينترنت ببريم و از آن بذري كه كاشته‌ايم محافظت كنيم، بر و تحمل كنيم و در نهايت به برداشت برسانيم. با توجه به تجربه‌ي ده ساله‌اي كه جهانيان و علي الخصوص امريكايي ها در زمينه‌ي تجارت الكترونيكي دارند اين را هم بدانيم و باور كنيم كه گام در راهي بس سخت و دشوار نهاده‌ايم. ما معتقديم كه سخت ترين كار در اين راه، فكر كردن است و دشوارترين مسير اختراع دوباره‌ي چرخ. به همين لحاظ مطالعه و يادگيري مداوم و مستمر، آزمودن راهها و روشها، استراتژي‌ها، تكنيك‌ها و تاكتيك‌ها از اجزاي مهم و لاينفك اين هدف يعني دستيابي به يك تجارت الكترونيكي موفق - سهم ما از اقتصاد جهاني - است.
در ايالات متحده امريكا، ده سال پيش، اولين خريد الكترونيكي انجام گرفته است (به روايت‌هاي مختلف اما تقريباً مشابه، نوجواني يك سي دي موسيقي خريداري مي‌كند و اين گام اول است براي امريكايي‌ها و البته جهانيان در ورود به اين عرصه – ببينيد كه سايت فروشنده آن سي دي كمي پيشتر ايجاد شده است، اما آغاز داستان تجارت الكترونيكي در دنيا با بازديدكننده‌اي (مشتري بالقوه‌اي) شروع مي‌شود كه به فروشنده اعتماد مي‌كند و اولين درخواست خريد را ارسال مي‌كند و از آن زمان به بعد به عنوان اولين «مشتري بالفعل» شناخته مي‌شود.) و از آن زمان به بعد است كه خريد الكترونيكي رواج مي‌يابد تا به امروز كه بر اساس آخرين آمار و ارقام وزارت بازرگاني ايالات متحده، امريكايي‌ها تنها در سه ماهه‌ي اول سال ۲۰۰۵ فقط در خرده‌فروشي كالاهايشان (Retail E-Commerce) فروشي بالغ بر۱۹/۸ ميليارد دلار را تجربه كرده‌اند و اين رقم نسبت به زمان مشابه در سال ۲۰۰۴ حدود ۶/۴ درصد افزايش داشته است.