نوشته :
تابان خواجه نصيري
امروز كه اين مقاله را مي‌نويسم، جمعه ۲۹ جولاي ۲۰۰۵ است و من بيش از ده سال است كه جمعه‌اي براي خودم و خانواده‌ام يا براي استراحت و تفريح نداشته‌ام. نمي‌گويم كه اين درست است يا غلط، اين فقط انتخابي است كه من داشته‌ام به لحاظ علاقه‌ي شديدي كه به كار كردن داشته‌ام. بار مسئوليتي سنگين را بر دوشم احساس مي‌كنم و فكر مي‌كنم به همين خاطر وقت چنداني براي استراحت و وقت تلف كردن ندارم. امروز، در يك جمعه‌ي ديگر، مي‌خواهم از موضوعي بنويسم كه بسيار اهميت دارد: فكر كردن به آن مهم است و انجام كاري يا اقدامي عاجل يا اتخاذ تصميمي در خصوص آن، امري به مراتب مهمتر.
تحقيق و مطالعه در زمينه cyberslackers و وضعيت آن در جهان، چيزي بيش از يك دهه است كه ذهن مرا به خود مشغول داشته است (آن زمان كلمه‌اي براي آن نبود و از «غيبت از كار» صحبت بود) اين مقاله حاصل اين تحقيقات و مطالعات است. از ده سال پيش به اين طرف، absenteeism يا «غيبت از كار» مد نظر كارشناسان بود و من فكر مي‌كنم مقاله‌اي هم در مجله‌ي شبكه (اولين شماره‌هاي مجله) در اين زمنيه داشتم، اين موضوع با رويكرد جديد استفاده روزافزون از كامپيوترهاي متصل به اينترنت از اهميت ويژه‌اي برخوردار است و معتقدم بايد در اين زمينه مطالعات و تحقيقات بيشتري شود. نظرات و پيشنهاد‌هاي خود را و سوالات‌تان را در اين زمينه برايم ارسال كنيد و چنانچه اهميت موضوع اين مقاله برايتان روشن است آدرس (URL) اين مطلب را براي همكاران و دوستان علاقمندتان ارسال كنيد.
گرداب گسترده‌ی گیتی، گردابی فعال است در اطراف ما. بیش از یك میلیارد انسان درگیر این گرداب‌اند و هر روز، هر ساعت، دقیقه یا ثانیه، افراد بیشتری به درون این گرداب كشیده می‌شوند. افزایش نفوذ كامپیوتر و بعد از آن نفوذ اینترنت به محل‌های كاری و خانه‌های مردم، نفوذ ماهواره‌ها و شبكه‌های ماهواره‌ای، تلفن‌های همراه، شبكه‌های بی سیم و ... به كار و زندگی مردم، این تصویر را برایمان می‌سازد، كه این گرداب انچنان فعال است كه همه چیز و همه كس را به درون خود می‌كشاند، گاه بی آنكه مجالی بیابیم برای فكر كردن یا تصمیم‌گیری، برای تسلیم و ورود به آن یا برای مبارزه با آن. این موجی است كه آمده است تا بماند و توسعه و گسترش و تسلط بیشتری یابد بر آینده‌ی ما.
امروز می‌خواهم از موضوعی بنویسم كه شاید بسیاری را خوش نیاید و شاید در روزهای آینده، به جای حل مساله، بخواهند صورت مساله را پاك كنند، یا انگشت اتهام را به سویم نشانه روند كه چرا در این اوضاع و احوال، روی این موضوع زوم كرده‌ام؟ چرا؟ برای اینكه این موضوع مهم است و شاید بخشی از آینده‌ی ما به این بستگی دارد كه امروز به خودمان بیاییم - بیشتر ما به خودمان بیایم و نه فقط دولتمردان یا مسئولین مملكت - و فكری به حال آن بكنیم.
می‌خواهم تصویری را در ذهن‌تان ترسیم كنم، تصویری كه ساختن آن در ذهن، كار ساده‌ای است. شاید قبلاً بارها این تصویر را در دنیای واقعی دیده باشید. جای دور هم نمی‌روم، در همین ایران خودمان هستیم، وارد یك محیط كاری (دولتی یا خصوصی) خیلی جدی می‌شوید، روی بیشتر میزها، یك یا چند دستگاه تلفن، یك یا دو كامپیوتر رومیزی است و افرادی را می‌بینید كه كارمندان جدی آن محیط كاری‌اند، شش دانگ حواسشان به كامپیوتری است كه مقابل‌شان قرار داد، یا دارند با تلفن همراه و یا تلفن ثابت‌شان با فردی دیگر، آن طرف خط صحبت می‌كنند. همهمه‌ی عجیبی است، صدای برخورد كلید‌ها و جا به جا شدن بی‌خودی كاغذها، باز و بسته شدن كشو‌ها و درهای كمدها، موسیقی متن این تصویر ذهنی، ولی واقعی شماست. پیش خود می‌گویید، اینها كه همه در حال كار هستند! پس چه می‌گویند اینها كه آمار می‌دهند ما ایرانی ها به طور متوسط ۳۲ دقیقه در روز بیشتر كار نمی‌كنیم؟! آیا كار ارباب رجوع انجام می‌شود؟ پرونده‌ها و نامه‌ها چرا ناگهان گم می‌شوند؟ درخواست‌ها و پیگیری‌ها چرا ماهها به طول می‌انجامند؟ و بسیاری چراها و چراهای دیگر.
حالا بیایید با هم دوربین ذهنمان را بگردانیم به صفحه‌ی نمایش كامپیوترهایی كه روز میزها می‌دیدیم. من بارها این كار را در محیطهای كاری واقعی و جدی انجام داده‌ام، شاید این گستاخی من، یك فضولی واقعی باشد، اما من، پژوهشگرم و این كار من است كه گاهی اوقات سرك بكشم به فضای كاملاً خصوصی افراد - یك نیم نگاه كفایت می‌كند و فكر نمی‌كنم ضرری داشته باشد - علی الخصوص وقتی هدفم را می‌دانم، كه فكر كردن در این باره است و نوشتن همین مقاله. بعضی از افراد - در یك محیط كاری جدی - در حال بازی بودند با ماوس و با كامپیوترشان، بعضی دیگر، با كامپیوتری كه متصل به اینترنت است سرگرم خواندن اخبار، یا چك كردن نامه‌های الكترونیكی (شخصی‌شان)، برخی دیگر سرگرم چت كردن، یا فرستادن پیام‌های آنی برای دوستان و آشنایانشان، عده‌ای داشتند وبلاگ‌شان را به روز می‌كردند و عده‌ای هم سرگرم معامله اتومبیل با تلفن ثابت محل كار و یا گرفتن سفارش خرید بعد از ظهر از منزل با تلفن همراه.
در زبان انگلیسی، بعد از بیش از یك دهه كه از توسعه و نفوذ كامپیوتر در كار و زندگی مردم می‌گذرد، به مرور زمان، واژه‌های جدید متعددی به فرهنگ واژگان متداول در زبان انگلیسی اضافه شده است، از جمله یك واژه كه همین اخیراً به فرهنگ لغات آكسفورد نیز راه یافته است. در این فرهنگ آمده است: به كارمندی كه در خلال ساعات كاری، از كامپیوتر و اتصال اینترنتی‌اش برای انجام امور شخصی، خرید، ارسال و دریافت نامه‌های الكترونیكی شخصی و پیام‌های آنی شخصی و ... استفاده می‌كند می‌گویند cyberslacker ! ما برای این واژه‌ی جدید هنوز معادلی در فارسی نداریم و شاید من اولین كسی باشم كه می‌خواهم به نوعی در این مقاله معادلی برای آن پیشنهاد كنم. اولین نفر بودن در این جور مسایل آنقدرها مهم نیست بلكه مهم این است كه بیاییم این موضوع را تحت بررسی بیشتر قرار دهیم و فكرd به حال آن بكنیم.